Temat OFE jest dość mało znany w naszym społeczeństwie. Od czasu ostatanich zmian w OFE wiele osób myśli, że ich nie ma. To nieprawda, bo Otwarte Fundusze Emerytalne mają się dobrze i nadal zarządzają ogromnymi pieniędzmi. Na koniec 2023 roku pod zarządzaniem miały 208 mld zł. 

Warto więc wiedzieć i sprawdzić sobie, ile Ty masz na koncie w OFE, bo te środki będą miały duży wpływ na Twoją emeryturę z ZUS.

1. Co to jest OFE

Otwarte fundusze emerytalne tworzone są i zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne w celu gromadzenia i lokowania środków pieniężnych z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.

OFE zaczęły powstawać od roku 1999, kiedy to przeprowadzono reformę systemu emerytalnego. Przystąpienie do tzw. II filaru jest dobrowolne — jeśli ubezpieczony wyrazi chęć, część składek trafiających do ZUS-u zostanie przekazana do OFE.

Do OFE trafia 2,92% podstawy wymiaru wynagrodzenia, czyli niewielkiej części naszej składki emerytalnej (całość to 19,52%). Może ona trafiać na subkonto w ZUS lub na OFE.

Subkonto w ZUS to właściwie zapis księgowy. Środki przekazane do ZUS są przeznaczane na bieżące wypłaty emerytur. Nie są inwestowane, ale co roku są waloryzowane o wskaźnik równy średniej arytmetycznej wzrostu PKB za ostatnich pięć lat.

Składki przekazywane do OFE są inwestowane na rynku kapitałowym (głównie w akcje polskich spółek). Ich wartość zależy więc od koniunktury głównie na warszawskiej giełdzie. W 2023 roku ta była świetna, dzięki czemu OFE zarobiły średnio 36,5%. 

2. Jak zapisać się do OFE

Otwarty Fundusz Emerytalny działa na zasadzie dobrowolności — osoba zaczynająca swoją pierwszą pracę musi podjąć decyzję, czy całość składki chce przekazywać do ZUS-u, czy też część woli ulokować w OFE. Osoby te mają na to 4 miesiące od momentu objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu pracy. Żeby zapisać się do OFE, trzeba złóżyć wniosek w wybranym funduszu. Jeśli w tym terminie nie zapiszemy się do OFE, całość naszych składek emerytalnych będzie trafiała do ZUS.

Od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r. członkowie otwartych funduszy emerytalnych (OFE) mogli zdecydować, gdzie będzie kierowana część ich składek emerytalnych, począwszy od składki za lipiec 2014 r. Wcześniej OFE były obowiązkowe dla wszystkich, a niezdecydowanych przydzielano od OFE w drodze losowania.

Teraz, znów możemy podjąć decyzję: od 1 kwietnia do 31 lipca 2024 roku.

OKIENKO TRANSFEROWE

Od 2016 r. co 4 lata, od 1 kwietnia do 31 lipca, otwierane jest „okienko transferowe”. W tym okresie można złożyć do ZUS oświadczenie o przekazywaniu bieżących składek do OFE lub w całości na subkonto w ZUS. Poprzednie miały miejsce w 2014 i właśnie w 2016 roku. Kolejne, planowane na 2020 rok, nie odbyło się z powodu pandemii. Obecnie, w 2024 roku, właśnie otworzyło się kolejne okienko transferowe.

W trakcie okienka transferowego ubezpieczeni w II filarze mogą zdecydować, czy część składki emerytalnej (2,92% podstawy wymiaru wynagrodzenia) ma trafiać do OFE czy na subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Pozostała część składki emerytalnej, czyli 16,6% trafia do ZUS i jest zapisywana na koncie emerytalnym (12,22%) i subkoncie (4,38%).

Ubezpieczeni, którzy nie chcą nic zmieniać, czyli przekazują 2,92% do ZUS i nie chcą przenosić tej części składki do OFE, czy też odprowadzają 2,92% do OFE i dalej chcą to robić, nie muszą składać żadnych deklaracji.

Okienko dotyczy jedynie tych osób, które chcą zmienić przeznaczenie części składki. Decyzję o zmianie mogą podjąć ubezpieczeni w wieku pow. 18 lat, którzy mają więcej niż 10 lat do emerytury. W tym celu należy wypełnić specjalne oświadczenie (dostępne w ZUS).

• Uczestnicy OFE, których część składki cały czas jest odprowadzana do OFE, mogą zdecydować, by kolejne składki trafiały na subkonto w ZUS.
• Uczestnicy, którzy weszli na rynek pracy po 2014 roku (czyli od kiedy OFE są dobrowolne) i których składki są odprowadzane tylko do ZUS (w okresie do 4 mies. od zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych nie wybrali OFE), mogą przystąpić do OFE tylko w okienkach transferowych. Wystarczy, że złożą odpowiednie oświadczenie w ZUS i w ciągu 4 mies. zawrą umowę z wybranym OFE.

Decyzja dotyczy jedynie nowo odprowadzanych składek. Dotychczasowe oszczędności pozostają w instytucji, która je ewidencjonowała.

3.Ile składki emerytalnej idzie do OFE

Do OFE może trafiać cześć składki emerytalnej, nie ma możliwości wnoszenia do OFE wpłat dobrowolnych.

W przypadku osób zatrudnionych na umowę o pracę składki są naliczane od pensji. Co miesiąc na cele emerytalne danej osoby odprowadzane jest łącznie 19,52% wynagrodzenia brutto – połowa składek jest potrącana z pensji pracownika (odliczane z pensji brutto), a drugą część finansuje pracodawca ze swoich środków. Składki gromadzone przez lata służą sfinansowaniu emerytury danej osoby. Gdzie trafiają te środki? Do 1999 r. wszystkie składki emerytalne trafiały w całości do ZUS. Od 1999r., od momentu powstania OFE część osób rozpoczęła oszczędzanie na emeryturę w ZUS i OFE.

Na koncie emerytalnym w ZUS (tzw. I filar) są zapisywane składki w wysokości 12,22%  pensji danej osoby. Składki na koncie emerytalnym nie są dziedziczone. Wysokość waloryzacji składek zgromadzonych na koncie zależy od inflacji (wzrostu cen towarów i usług) oraz od przypisu składek (wzrostu płac i liczby ubezpieczonych) z poprzedniego roku. 

Do maja 2011 roku do OFE trafiało 7,3% pensji brutto.

Od maja 2011 roku w ZUS funkcjonują tzw. subkonta. Powstały one w konsekwencji obniżenia składki przekazywanej do OFE. W 2011 r. rząd zmniejszył składkę dotychczas przekazywaną do funduszy emerytalnych z 7,3 proc. do 2,92 proc.

Różnica to 4,38 % i składka tej wysokości trafia do subkonta w ZUS. Natomiast, w przypadku nieodprowadzania lub zaprzestania odprowadzania składki do OFE (2,92 %), na subkonto ZUS trafia 7,3 %.

4. Czy mogę zdecydować się na przekazywanie składki emerytalnej do OFE lub zrezygnować z tego.

Od 2016 r. co 4 lata, od 1 kwietnia do 31 lipca, otwierane jest „okienko transferowe”. W tym okresie można złożyć do ZUS oświadczenie o przekazywaniu bieżących składek do OFE lub w całości na subkonto w ZUS. Więcej napisałam powyżej.

5. Jak pracują środki z OFE

Otwarte fundusze to instytucje zakładane oraz prowadzone przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE), a nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Tego rodzaju podmioty, by zwielokrotnić zyski, inwestują otrzymywane środki w instrumenty finansowe.

Członkowie OFE posiadają jednostki rozrachunkowe zapisane na ich indywidualnych rachunkach, których wartość jest wyceniana każdego dnia roboczego w oparciu o aktualną wartość rynkową aktywów OFE i sumę jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunkach prowadzonych przez dane OFE. OFE inwestuje posiadane środki w instrumenty finansowe dopuszczone przez obowiązujące przepisy i w granicach dopuszczonych limitów. Podstawą prawną dla działalności otwartych funduszy emerytalnych w Polsce jest ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Od reformy w 2014 roku OFE inwestują głównie w akcje, w przeważającej części w akcje na polskiej giełdzie. Ponadto, aktywa OFE mogą być lokowane w m.in. w depozyty bankowe w złotych i walutach zagranicznych, obligacje korporacyjne, obligacje samorządowe, listy zastawne i inne instrumenty, które mają mniejszy udział w aktywach OFE. Ograniczenia inwestycyjne nałożone na zarządzających określa ustawa, a dodatkowe limity nakłada rozporządzenie Rady Ministrów.

Ile zarobiły OFE

Tutaj sprawdzisz notowania Twojego OFE:

https://www.analizy.pl/fundusze-emerytalne/notowania

6. Czy w OFE są opłaty

Opłata za zarządzanie – pobierana jest z aktywów funduszu proporcjonalnie do zgromadzonych środków i ponosi ją każdy z członków funduszu.

Opłata od składki – pobierana jest w formie potrącenia określonej procentowo kwoty ze składek wpłacanych do funduszu. Maksymalna wysokość tej opłaty wynosi obecnie 1,75% od każdej wpłacanej składki.

7. Dziedziczenie środków z OFE

W przypadku śmierci członka Otwartego Funduszu Emerytalnego jego zgromadzone środki podlegają dziedziczeniu i wypłacie. Połowa środków za okres wspólnoty majątkowej należna jest współmałżonkowi (jeżeli był) na jego rachunek w OFE, a reszta pieniędzy jest wypłacana w gotówce osobom wskazanym jako uprawnione (uposażone) lub osobom dziedziczącym, jeżeli takie osoby nie zostały wskazane. Podobne zasady dotyczą dziedziczenia pieniędzy z indywidualnego subkonta w ZUS-ie , ale:

·w przypadku małżonka – po śmierci członka OFE o wypłatę można się starać w każdym momencie – roszczenie nie podlega przedawnieniu. Jeżeli chodzi o część dot. wspólnoty majątkowej pieniądze powinny trafić na rachunek OFE współmałżonka i powiększyć jego przyszłą emeryturę. Trochę inaczej jest, jeżeli współmałżonek nie posiadał do tej pory rachunku w OFE. W takim przypadku współmałżonkowi zostanie otworzony rachunek w OFE – będzie mógł się on ubiegać o wypłatę tych pieniędzy w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego. Jeżeli jest już w wieku emerytalnym to o taką wypłatę może starać się od razu.

·w przypadku uposażonych – jeżeli osoby uposażone nie zostały wskazane to o pieniądze po zmarłym mogą starać się spadkobiercy. Niezbędne jest wtedy przedstawienie decyzji sądu o podziale spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia. Pieniądze wtedy wchodzą w skład masy spadkowej. Jeżeli zostały wskazane osoby uposażone to mają one pierwszeństwo przed osobami dziedziczącymi. Oprócz aktu zgonu, dyspozycji wypłaty i kopii dokumentu tożsamości będzie potrzebny jeszcze jeden z dwóch wymienionych wyżej dokumentów. Oczywiście osoby uposażone oraz dziedziczące mogą się zrzec przysługującej im wypłaty na rzecz innego uposażonego/spadkobiercy. Zrzec się może także współmałżonek tzw. części dotyczącej wspólnoty majątkowej. W takim przypadku całość pieniędzy otrzymają osoby uposażone/spadkobiercy. Nie ma możliwości otrzymania przez współmałżonka zamiast przelewu na rachunek w OFE pieniędzy w gotówce.

8. Czy OFE to są nasze pieniądze

Pieniądze z OFE to środki publiczne. Pieniądze z OFE w 2015 r. częściowo (51,5 proc.) przeniesiono, by pokryć braki finansowe ZUS-ie. Okazało się wtedy, że nie są to kwoty prywatne, ale publiczne.

Trybunał Konstytucyjny, uzasadniając wyrok w sprawie zmian w systemie emerytalnym w 2015 r, wskazywał, że składki emerytalne przekazane do OFE są środkami publicznymi oddanymi funduszom w zarząd. Sędzia TK tłumaczył, że określenie charakteru prawnego składki emerytalnej i znaczenie zarządzania nią przez OFE było kluczową kwestią w rozpatrywanej sprawie. Wyjaśnił, że płacenie składki jest obowiązkiem ubezpieczonych. „Środki pochodzące ze składki emerytalnej nie mogą być zatem rozumiane w sensie konstytucyjnym jako własność prywatna ubezpieczonych” – mówił.

Niemniej jednak środki z OFE ostatecznie będą zasilać konto emerytalne w ZUS i zostaną wypłacone w świadczeniu emerytalnym z ZUS.

Źródło: https://www.prawo.pl/podatki/tk-pieniadze-w-ofe-sa-srodkami-publicznymi,20014.html

9. Jak wypłacone będą środki z OFE

W obecnym stanie prawnym emeryturę z systemu powszechnego zawsze wypłaca nam ZUS. Pierwotnie świadczenia miały wypłacać także zakłady emerytalne, jednak w praktyce nigdy nie zostały one powołane do życia. W konsekwencji ZUS staje się swoistym integratorem wypłat. Środki zgromadzone przez każdego z nas w OFE, a także na subkoncie w ZUS, z czasem staną się podstawą do ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego.

Na 10 lat przed indywidualnym osiągnięciem wieku emerytalnego przez każdego członka OFE, jego środki z OFE zaczynają być stopniowo przenoszone na jego subkonto w ZUS. Nazywamy ten proces „suwakiem”. Subkonto w ZUS jest to to samo indywidualne subkonto, które w 2014 roku zostało zasilone środkami będącymi równowartością 51,5 proc. ówczesnych aktywów członka OFE. Natomiast począwszy od 120 miesięcy przed wiekiem emerytalnym, co miesiąc na subkonto w ZUS przekazywana jest określona liczba jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku członka OFE.

Oznacza to, że z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego członek OFE co do zasady nie będzie posiadał już środków w OFE, a cały jego kapitał emerytalny będzie zgromadzony w ZUS. Z chwilą ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego organ rentowy doda do siebie wszystkie źródła środków i wyliczy kwotę najpierw kapitału emerytalnego, a następnie wysokość miesięcznego świadczenia emerytalnego. 
Źrodło: https://www.prawo.pl/kadry/co-sie-stalo-ze-srodkami-w-ofe,516888.html

10. Jak sprawdzić ile mam pieniędzy i w jakim OFE

Wystarczy wejść na konto on-line danego OFE i można uzyskać wszystkie potrzebne informacje.

Jeśli jednak ktoś nie wie, w jakim jest OFE, sprawa jest bardziej skomplikowana.

To, z którym otwartym funduszem emerytalnym mamy umowę, możemy sprawdzić na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Na konto (poprzez stronę zus.pl, a następnie przez „zaloguj do PUE”) możemy się zalogować przy użyciu np. profilu zaufanego lub bankowości elektronicznej.

Po zalogowaniu w prawym górnym rogu wybieramy zakładkę „Ubezpieczony”. Następnie po lewej stronie w menu mamy do wyboru zakładkę „OFE”. Po wejściu w tę opcję otrzymamy informacje o nazwie funduszu, dacie zawarcia umowy, a także dacie rejestracji członkostwa.

By sprawdzić wysokość składek przekazanych do OFE w danym roku, należy wejść w zakładkę „Składki przekazane do OFE”. Informację o łącznej kwocie składek odprowadzonych za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na OFE uzyskamy, wybierając z menu po lewej stronie opcję „Informacje o stanie konta”. Znajdują się tam zresztą także informacje o zwaloryzowanych składkach na podstawowym koncie emerytalnym w ZUS oraz na subkoncie.

Co warto jeszcze przemyśleć?

Dodam, że środki w OFE i ZUS mogą być niewystarczające, aby żyć na emeryturze godnie. Warto zapewnić sobie własne dodatkowe źródła finansowania przyszłej emerytury.

IKZE i IKE

Jak inwestować pieniądze

Podobał Ci się powyższy artykuł?

Polub, udostępnij lub zostaw swój komentarz, abym wiedziała, że moja praca nie idzie na marne.

Będzie mi bardzo miło, jeśli odwiedzisz mnie na Facebooku!

Znajdziesz mnie też na:

Instagram joanna_postupalska

LinkedIn Joanna Postupalska-Bożek

You Tube Joanna Postupalska

Możesz również zamówić na maila powiadomienia o nowych wpisach. Zapraszam – zeskroluj wyżej.