Jak nauczyć dzieci inwestowania - Oszczędzanie na przyszłość

Wpis gościnny: Katarzyna Ciupa

Zacznijmy od pytania: Czy każdy powinien umieć inwestować? Czy nie wystarczy, że potrafię oszczędzać?

Czy każdy powinien umieć inwestować?

Odpowiedź brzmi: każdy kto chce przynajmniej zabezpieczyć swój majątek przed inflacją powinien umieć pomnażać swój kapitał. Samo oszczędzanie dziś nie wystarczy. Przy inflacji na poziomie ok. 7,7% z miesiąca na miesiąc tracimy nasze oszczędności. Czy coś zmieni się za czasów naszych dzieci? Biorąc pod uwagę dane historyczne możliwym jest, by w przyszłości krótkoterminowo pojawiły się okresy deflacji lub niższej inflacji. Jednak długoterminowo nie ma co liczyć, że pieniądz zachowa swoją siłę nabywczą. Dlatego tak ważne jest, by dzieci wdrażać i uczyć inwestowania.

Najnowszy raport badający wskaźnik gotowości inwestycyjnej Polaków informuje nas, że jedynie 16% Polaków posiadających oszczędności inwestuje je aktywnie.

“Polacy niewiele wiedzą o pomnażaniu środków – aż 61% dorosłych Polaków nigdy nie miało doświadczeń z inwestowaniem. (…) Zdecydowana większość z tych, którzy już zainwestowali, robiła to na bardzo podstawowym poziomie – głównie były to lokaty, obligacje, oszczędności na koncie (25% Polaków), czyli rozwiązania bardzo bezpieczne, ale w obecnych czasach przynoszące straty. Natomiast 14% Polaków o nieco większym doświadczeniu lokowała środki samodzielnie lub przy pomocy doradcy.” – czytamy w raporcie.

Czas to zmienić!

Miłym zaskoczeniem jest stosunek młodych ludzi do inwestowania. W omawianym badaniu w grupie 18-24 lata aż 37% osób deklaruje pozytywny stosunek do inwestowania i jest to grupa o najwyższym odsetku, gdyż zazwyczaj Polacy utożsamiają inwestycje z ryzykanctwem i mają do nich obojętny albo negatywny stosunek.

Zatem aby “odczarować” inwestycje i zachęcić dzieci do mądrego pomnażania kapitału warto pochylić się nad tym tematem w trakcie edukacji finansowej naszych pociech.

Kiedy i od czego zacząć naukę inwestowania?

Jeśli Twoje dziecko potrafi zarządzać swoim kieszonkowym, oszczędzać, ma odłożoną znaczną sumę pieniędzy, potrafi zarobić dodatkowe pieniądze – to jest to bardzo dobry moment. Jeśli Twoje dziecko nie posiada wszystkich wyżej wymienionych umiejętności, ale zaczyna się interesować inwestycjami i pyta Cię jak zainwestować w spółkę Friza (jeden z najpopularniejszych youtuberów – Ekipa Holding) – to również jest to świetny moment.

Nie ma sztywno określonego wieku rozpoczęcia tego etapu edukacji finansowej. Spotkałam już 13 latków, którzy interesowali się Forexem, czy 10 latków, którzy prezentowali swoje pomysły startup’ów podczas StartUp Weekendu. I w końcu 15 latków, którym ciężko było odłożyć na upragnioną grę komputerową. W zależności od stopnia zaawansowania edukacji finansowej Twojego dziecka i jego zainteresowań, ten temat pojawi się w różnym wieku. Uważam jednak, że jeszcze przed 18-stką warto poruszyć temat inwestycji. Warto omówić, dlaczego ważne jest zabezpieczanie wartości zgromadzonych oszczędności, jakie ryzyko niosą za sobą dane rodzaje aktywów, jakie są główne zasady inwestycyjne.

Zacząć należy od tego co zawsze, czyli…. DOBREGO PRZYKŁADU.

Jeśli my nie wiemy nic na temat inwestycji i nie inwestujemy – ciężko będzie z edukacją naszych dzieci w tym obszarze. Ale jeśli nie inwestujemy, a chcemy zacząć i spędzać czas na zgłębianiu sposobów inwestowania i śledzenie trendów na rynkach finansowych – to świetnie!

Możecie to robić wspólnie z dzieckiem i zapewniam Cię, że każdy będzie miał z tego satysfakcję. Nie ma się co wstydzić, że do tej pory nie pochylaliśmy się nad tym tematem, możemy wyjaśnić dziecku dlaczego zdecydowaliśmy się tym tematem zainteresować i jak zdobywamy na ten temat wiedzę. Dzielenie się doświadczeniami, błędami, wyciągniętymi wnioskami to cenne lekcje dla dzieci.

Etapy edukacji inwestycyjnej:

1. ROZMOWA

Zacznijmy od rozmów na ten temat. Pokażmy dziecku w co my inwestujemy, jakie posiadamy aktywa w naszym portfelu i/lub o czym aktualnie się uczymy. Zacznijmy też od pewnych podstaw, na przykład podzielenia się najważniejszymi zasadami:

INWESTYCJA ZAWSZE NIESIE ZA SOBĄ RYZYKO

Nie ma inwestycji, które nie niosłyby za sobą żadnego ryzyka. Nawet jeśli jest ono minimalne (jak na przykład w przypadku obligacji Skarbu Państwa) to warto się z nim liczyć i wiedzieć z czego wynika. Pamiętać należy również o tym, że im więcej możemy na danym aktywie zarobić, tym więcej również możemy stracić.

ZANIM ZAINWESTUJESZ – ZROZUM

Nie inwestuj w NIC bez zrozumienia tematu. Najpierw edukacja potem inwestycja! W tym miejscu przestrzegam bardzo mocno przed inwestowaniem w gotowe produkty inwestycyjne, których nie rozumiesz i nie wiesz od czego zależą wzrosty czy spadki, a opłaty za zarządzanie, wejście, wyjście mogą być tak duże, że zjedzą nasze potencjalne zyski.

Najlepsza strategia dla nowicjuszy to zgłębienie tematu w danej dziedzinie – przeczytanie kilku książek, może wykupieniu kursu u guru inwestycji w dany rodzaj aktywa, a następnie zainwestowanie niewielkiej kwoty – jako forma treningu.

INWESTUJ TYLKO TYLE ILE JESTEŚ W STANIE STRACIĆ

Na rynku inwestycyjnym bardzo dużą rolę odgrywają emocje. Jeśli inwestujemy wszystkie nasze oszczędności to będą nami targały silne emocje podczas spadków. A jak wiemy emocje na rynkach finansowych nie są dobrym doradcą. Tutaj liczy się chłodna kalkulacja. Dlatego często mówi się o tym, by zainwestowane pieniądze potraktować jak pieniądze stracone, by uwolnić się od mentalnego przywiązania do nich. Wówczas nie będziemy podejmować pochopnych decyzji.

DYWERSYFIKUJ

Dywersyfikuj czyli dziel pieniądze między różne aktywa. Nigdy nie inwestuj tylko w jeden rodzaj aktywów. Jeśli inwestujesz w akcje to kup na początek akcje kilku różnych spółek, z różnych, powiązanych branż. Jeśli inwestujesz w kryptowaluty kup kilka różnych projektów. W swoim portfelu warto posiadać zarówno bezpieczniejsze aktywa (np. obligacje, ETF-y), jak i bardziej ryzykowne inwestycje (akcje, kryptowaluty). W takiej proporcji, aby średnie ryzyko inwestycyjne było dla Ciebie akceptowalne.

2. EDUKACJA

Po rozmowach czas na zgłębianie wiedzy. Pokaż swojemu dziecku możliwości, podsuń książki, kanały na YT, blogi. Zapytaj w co Twoje dziecko chciałoby zainwestować, gdzie widzi szansę na zysk. Dzieci mogą Was zaskoczyć! Podczas prowadzonych przeze mnie warsztatów dla młodzieży dowiedziałam się, że można inwestować w buty, karty kolekcjonerskie i na jednej transakcji zarobić – 500/ 1000 zł – wiedzieliście? Wasze dzieci mogą okazać się skarbnicą wiedzy w tematach, o których nawet nie słyszeliście 😉

Przy okazji polecam kilka kanałów tematycznych na YT:

O finansach (w tym inwestowaniu) ogólnie: https://www.youtube.com/channel/UCe8VykA_qDCBmg_08eIA8iQ
Inwestycje na giełdzie: https://www.youtube.com/user/IndependentTrader21
Nieruchomości: https://www.youtube.com/c/AkademiaBogactwa
Flipy:https://www.youtube.com/c/FilipKowarski
Kryptowaluty: https://www.youtube.com/c/PhilKonieczny

Polecam także dwie książki polskich autorów nt. inwestowania:

Finansowa Forteca – Marcina Iwucia:

Biblia Inwestowania– napisana przez 13 ekspertów z poszczególnych dziedzin:

Dla młodych ludzi polecam własnego tik toka, gdzie w prostych słowach i krótkich (czasem zabawnych) filmikach przybliżam młodym ludziom świat finansów i ekonomii: https://www.tiktok.com/@finance_for_you?lang=en

3. STRATEGIA

Pomóż dziecku ułożyć strategię. Ile chciałoby zainwestować, na jak długo, w co konkretnie, jaki zysk chce osiągnąć, przy jakiej kwocie wychodzi z inwestycji, itp. Porozmawiajcie o tym co się stanie jeśli całą kwotę straci, jaką stratę akceptuje, itp. To ważne, by jeszcze przed zainwestowaniem choćby jednej złotówki przygotować się na różne scenariusze, przedyskutować to.

4. TRENING

Zanim Twoje dziecko zainwestuje pieniądze – czas na trening. Tutaj z pomocą mogą przyjść aplikacje, które umożliwiają inwestowanie wirtualnych pieniędzy. To znaczy, że możemy inwestować “na próbę”. I nie ma tutaj limitu wieku. Na przykład nasz 15-latek nie może samodzielnie założyć konta maklerskiego ani konta na giełdzie kryptowaut, ale może pobrać aplikację i zabawić się w inwestora. W ten sposób można zweryfikować swoją wiedzę, umiejętności “na sucho” – bez zakładania własnych pieniędzy. W takich aplikacjch otrzymujemy pewna pulę pieniedzy i “inwestujemy” w akcje, aktywa, które w aplikacji odzwierciedlają prawdziwe aktywa i ich ceny. Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy popełnić pierwsze swoje błędy i nauczyć się czegoś nowego w praktyce – jednocześnie nie tracąc prawdziwych pieniędzy.

Jest jedna bardzo ważna sprawa: sukces w inwestowaniu “na sucho” nie oznacza sukcesu w realnym świecie – ponieważ inne emocje towarzyszą nam, gdy inwestujemy wirtualne pieniądze, niż wtedy, gdy inwestujemy nasze własne, prawdziwe oszczędności!!! I o tym warto pamiętać.

Lista aplikacji do nauki inwestowania: https://android.com.pl/aplikacje/421154-aplikacje-do-nauki-inwestowania-na-gieldzie/

5. DZIAŁANIE

To ostatni etap nauki inwestowania czyli PRAKTYKA. Aby do tego etapu przejść należy albo mieć ukończone 18 lat albo skorzystać z pomocy rodziców. Wasze dzieci już od 13 roku życia mogą mieć konto w banku – oczywiście założone z Waszą pomocą.

Natomiast jeśli chodzi o inwestowanie to tutaj sprawa dotyczy osób pełnoletnich (wyjątkiem może być złoto, które można kupić anonimowo). Zatem jeśli chcemy umożliwić naszemu dziecku inwestowanie przed 18 rokiem życia, to tylko poprzez nasze konto maklerskie, czy konto na giełdzie walut, kryptowalut. Wówczas córka/syn przelewają nam pieniądze, które my w ich imieniu inwestujemy w to o co nas poproszą. Warto wspomnieć, że w momencie realizacji zysków pomniejszamy przelew na konto dziecka o kwotę podatku. Jeśli nasza pociecha uzbierała pokaźną sumę i chce długoterminowo inwestować w złoto, to możemy pomóc jej kupić np. jednouncjową sztabkę (koszt to ok 7 tys. zł) albo jedno gramową sztabkę złota (koszt ok. 300zł). To co jest ważne to przemyślenie i przedyskutowanie decyzji inwestycyjnej. Jest to ważne, bo po tym jak nasze dzieci inwestują i (miejmy nadzieję) zarobią, przyjdzie nam rozliczyć zyski w urzędzie skarbowym. Dlatego ważna jest szczerość i przejrzystość.

6. NAJLEPSZA INWESTYCJA

Choć powyższe rady odnosiły się do klasycznych aktywów inwestycyjnych, to moim zdaniem najlepszą inwestycją dla młodego człowieka jest inwestycja w siebie – jest obarczona najmniejszym ryzykiem (zależnym tylko od nas samych) i może przynieść nieograniczone zyski. Taką inwestycją mogą być zakupione książki, odbyte kursy, szkolenia, a także inwestowanie czasu w naukę nowej umiejętności, czy poświęcenie czasu na wolontariat, zagraniczny wyjazd typu Work&Travel albo praktyki w ciekawym miejscu. Są to aktywności, które mogą w przyszłości zaowocować znalezieniem lepiej płatnej pracy albo założeniem własnego biznesu. Warto taką perspektywą podzielić się z dzieckiem i zachęcać je do samorozwoju i zgłębiania tych dziedzin, które je pasjonują 🙂

Daj znać w komentarzu jak prowadzisz edukację finansową w swoim domu i czy weszliście już w temat inwestycji?

Jeśli z Twoim dzieckiem jesteś na etapie oszczędzania i zarządzania budżetem to mam dla Ciebie darmowe “Planery Młodego Milionera”, które pomogą mu w tych zadaniach: https://www.akademiarp.pl/odbierz-prezent/

Jeśli szukasz książek dla dzieci i młodzieży z edukacji finansowej to na mojej stronie znajdziesz najlepsze pozycje wraz z opisem i linkiem do zakupu w najniższej cenie: https://www.akademiarp.pl/polecam/

Gdzie mnie znaleźć?

Facebook: https://www.facebook.com/akademiarp/

Instagram: https://www.instagram.com/akademia_rp/

Tik-tok: https://www.tiktok.com/@finance_for_you?lang=en

O autorze:

Katarzyna Ciupa – edukator dzieci i młodzieży w zakresie finansów, ekonomii i przedsiębiorczości, doradca zawodowy oraz przedsiębiorca. Jej misją jest to, by każdy młody człowiek odważnie budował swoją karierę zawodową, odkrywał i realizował swoje pasje i marzenia oraz umiejętnie gospodarował swoim budżetem. Prowadzi autorskie warsztaty z przedsiębiorczości oraz wspiera rodziców w edukcji finansowej dzieci. Wierzy, że młodzi ludzi mają olbrzymi potencjał, który dobrze wykorzystany sprawi, że wszyscy będziemy żyli w lepszym świecie. W wolnych chwilach biega (w październiku 2019r. ukończyła swój pierwszy MARATON), tańczy, zdrowo gotuje i czyta książki. Możecie ją spotkać w sieci, gdzie prowadzi Akademię Rozwoju Przedsiębiorczości (http://www.akademiarp.pl/), na Facebooku https://www.facebook.com/akademiarp a wasze dzieci na Tik-Toku https://www.tiktok.com/@finance_for_you?lang=en

Kasię mogliście już poznać na moich stronach. Wraz z innymi osobami prowadzimy grupę na FB Edukacja finansowa i przedsiębiorczość dzieci. Kasię możecie zobaczyć na nagranych live-ach: